Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, κυρία Υπουργέ, οτιδήποτε συζητείται στη δημόσια σφαίρα είναι εξ αντικειμένου πολιτικό. Όμως, η θεσμική βελτίωση των όρων οργάνωσης και λειτουργίας της κοινωνικής και αλληλέγγυας οικονομίας αποτελεί ένα ενδιαφέρον πεδίο από κάθε άποψη, καθώς δίνει τη δυνατότητα στην κοινωνική επιστήμη, την ιδεολογία και την πολιτική να αποδείξουν τα ανακλαστικά τους. Πράγματι, το κοινωνικό επιχειρείν ακουμπά στον πυρήνα της οικονομικής και της κοινωνικής συγκρότησης.

​

Ασφαλώς δεν είναι η πρώτη φορά που έρχεται στο προσκήνιο του προβληματισμού. Ήδη από τον Σαιν Σιμόν και τον Φουριέ έχουμε ιστορικά παραδείγματα που μπορεί να μας φανούν χρήσιμα τόσο σε θεωρητικό όσο και σε καθαρά πρακτικό επίπεδο.

 

Εκείνα τα παραδείγματα θα ήταν ίσως ικανά να μας απογοητεύσουν, καθώς εκφυλίστηκαν και κατέρρευσαν, αλλά δεν ξέρω αν αναλύθηκαν ποτέ στα σοβαρά οι λόγοι εκείνης της αποτυχίας.

​

Οφείλω, όμως, να πω ότι πάντα με ξένιζαν οι βεβαιότητες του αυστηρού φιλελευθερισμού και του συνεπούς και άκαμπτου μαρξισμού. Η μια βεβαιότητα ισχυρίζεται ότι η αποτελεσματική ικανοποίηση των ανθρώπινων αναγκών είναι δουλειά της ιδιωτικής επιχείρησης και της αυτορρυθμιζόμενης αγοράς, οπλισμένης με το αόρατο σιδερένιο χέρι του Άνταμ Σμιθ. Εδώ έχουμε τον έλεγχο της φύσης με την επιβολή του κεφαλαίου επί της εργασίας.

​

Η άλλη βεβαιότητα ισχυρίζεται ότι οι άνθρωποι μπορούν να ζουν καλά, όταν η παραγωγή των αγαθών γίνεται με τον έλεγχο της φύσης από την ίδια την εργασία, στο πλαίσιο μιας κεντρικά προγραμματισμένης οικονομικής και κοινωνικής δραστηριότητας. Δυστυχώς, οποιαδήποτε άλλη προσέγγιση συνθλίβεται στις «μυλόπετρες» του ανταγωνισμού αυτών των βεβαιοτήτων.

​

Τι και αν η πρόσφατη ιστορία γεμίζει ατέλειωτες σελίδες με τις κρίσεις του καπιταλισμού, τους αιματηρούς πολέμους, την αδικία, την ανισότητα, τη φτώχεια και την ανεργία;

​

Τι κι αν ορισμένες εκδοχές του συνεπούς μαρξισμού κατέληξαν είτε απλώς στη διοίκηση του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής είτε στο χρονοντούλαπο της λήθης;

​

Λυπούμαι να διαπιστώσω ότι κάποιες επιφυλάξεις της Νέας Δημοκρατίας, όπως και η κριτική του ΚΚΕ επί του νομοσχεδίου, έχουν αφετηρία τέτοιου είδους βεβαιότητες.

​

Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, ούτε περί κολχόζ μιλάμε ούτε για ιδεολογικό φροντιστήριο περί καπιταλισμού. Μιλάμε για κάτι καλό, την κοινωνική και αλληλέγγυα οικονομία. Μπορεί να την υιοθετεί και να την προτείνει ο ΟΟΣΑ. Μπορεί να μην ενοχλείται ο καπιταλισμός στις Ηνωμένες Πολιτείας Αμερικής, τον Καναδά, την Ιταλία, την Ισπανία. Γιατί, όντως, και το ΑΕΠ ανεβάζουν και αντιμετωπίζουν ορισμένα κοινωνικά προβλήματα.

​

Δεν παύει, όμως, αδικαίωτες οικονομικά και κοινωνικά ανθρώπινες υπάρξεις να έχουν μια απασχόληση, να έχουν ένα κομμάτι ψωμί, να φτιάχνουν τις δικές τους μικρές κοινότητες, να βρίσκουν ένα νόημα και έναν σκοπό μέσα από εθελοντικές συλλογικές δραστηριότητες.

​

Κι εδώ καλόπιστα ερωτώ το εξής: Γιατί να μην είναι αυτό ένα καλό φροντιστήριο για τον σοσιαλισμό και γιατί να μην δώσουμε όλες τις δυνατότητες, όλες τις ευκαιρίες να γίνει η κοινωνική οικονομία κάποια στιγμή ο κυρίαρχος τρόπος παραγωγής;

​

Αντί, λοιπόν, να ανακυκλώνουμε τα στερεότυπα, θα ήταν ίσως καλύτερο να αναμετρηθούμε με προβλήματα, όπως η φύση του ανθρώπου σήμερα, οι ανάγκες του, οι δυνατότητες μετασχηματισμού της κοινωνίας, ο τερματισμός όλων των μορφών της βίας, η επιβεβαίωση των αξιών της ελευθερίας, της ισότητας και της δικαιοσύνης.

​

Στο πλαίσιο μιας μικτής οικονομίας, τίποτε δεν μας απαγορεύει τη συνύπαρξη δημόσιου, ιδιωτικού και κοινωνικού και τίποτε δεν αποκλείει την ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων και την ιχνηλάτηση ενός άλλου τρόπου παραγωγής.

​

Χωρίς καμιά αυταπάτη ότι είναι εύκολες τέτοιες εναλλακτικές πρωτοβουλίες, νομίζω ότι αξίζει τον κόπο να δοκιμαστεί ο υποκειμενικός παράγοντας ως προς τη δυνατότητά του να ωριμάζει, να δίνει ουσιαστικό περιεχόμενο στις κοινωνικές σχέσεις, στο πεδίο της παραγωγής και τελικά να υπερβαίνει τους καταναγκασμούς της βίας και της χειραγώγησης.

​

Μια συμφωνία σε αυτό το επίπεδο θα ήταν μια θαυμάσια συμφωνία, γιατί θα μετατοπίζαμε το πεδίο της αντιπαράθεσης σε μια πιο δημιουργική κατεύθυνση, γιατί θα μπορούσαμε να ενσωματώσουμε την ιδέα της αποτελεσματικότητας στην προστιθέμενη αξία της συλλογικότητας και της κοινωνικής απελευθέρωσης.

​

Χαίρομαι γιατί το καλό, όπως ονομάστηκε το παρόν νομοσχέδιο, επανατοποθετεί το πλαίσιο του 2011 σε πιο στέρεες βάσεις, έχοντας λάβει υπόψη του τις ατέλειες και τα σχετικά πενιχρά αποτελέσματα από την εφαρμογή του. Εύχομαι η υπερψήφισή του να συντελέσει στην επιδίωξη του καλύτερου. Κι εδώ θέλω να συγχαρώ την Υπουργό κ. Ράνια Αντωνοπούλου για τη σπουδαία δουλειά που έχει κάνει σε σχέση με αυτό το νομοσχέδιο.

​

Επιτρέψτε μου, κύριε Πρόεδρε, να κλείσω με δυο λόγια για τη θεσμοθέτηση της Γενικής Γραμματείας που αφορά στην ευπαθή κοινωνική ομάδα των Ρομά. Όσοι πραγματικά ασχολούνται με το θέμα, όπως τυχαίνει να συμβαίνει και με εμένα, έχουν διαπιστώσει τις τεράστιες διοικητικές δυσκολίες που εμποδίζουν την εφαρμογή οποιασδήποτε πρωτοβουλίας σε σχέση με αυτούς τους συμπολίτες μας.

​

Νομίζω ότι η εξήγηση της Υπουργού, της κ. Φωτίου, ότι δηλαδή ο συντονισμός των υπηρεσιών των Υπουργείων σε ένα θέμα επιτρέπεται να γίνεται σε επίπεδο Γενικής Γραμματείας και πάνω, καθιστά περιττή κάθε περαιτέρω συζήτηση και θεωρώ ότι δεν προσφέρει η εμμονή σε ένα αντιπολιτευτικό επιχείρημα που λέει ότι θέλουμε και άλλο κράτος, περισσότερο κράτος.