​

​

«Στο πλαίσιο μιας μικτής οικονομίας, όπως η ελληνική, τίποτε δεν  απαγορεύει τη συνύπαρξη δημόσιου, ιδιωτικού και κοινωνικού. Και τίποτε δεν αποκλείει την ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων και την ιχνηλάτηση ενός άλλου τρόπου παραγωγής.»

​

​

Οτιδήποτε συζητείται στη δημόσια σφαίρα είναι εξ αντικειμένου πολιτικό.

​

Όμως η θεσμική βελτίωση των όρων οργάνωσης και λειτουργίας της Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας αποτελεί ένα ενδιαφέρον πεδίο, από κάθε άποψη, καθώς δίνει τη δυνατότητα στην κοινωνική επιστήμη, την ιδεολογία και την πολιτική να αποδείξουν τα ανακλαστικά τους.

​

Πράγματι, το Κοινωνικό Επιχειρείν ακουμπά  στον πυρήνα της οικονομικής και της κοινωνικής συγκρότησης. Και ασφαλώς δεν είναι η πρώτη φορά που έρχεται στο προσκήνιο του προβληματισμού. Ήδη από τον Σαιν Σιμόν και τον Φουριέ έχουμε ιστορικά παραδείγματα που μπορούν να  φανούν χρήσιμα τόσο σε θεωρητικό όσο και σε καθαρά πρακτικό επίπεδο. Εκείνα τα παραδείγματα θα ήταν ίσως ικανά να  απογοητεύσουν καθώς εκφυλλίστηκαν και κατέρρευσαν. Αλλά δεν είναι βέβαιο πως αναλύθηκαν ποτέ στα σοβαρά οι λόγοι εκείνης  της αποτυχίας.  

​

Οφείλει όμως κανείς να αναγνωρίσει ότι ηχούν παράξενα τόσο οι βεβαιότητες του αυστηρού φιλελευθερισμού όσο και εκείνες  του «συνεπούς», του άκαμπτου μαρξισμού.

​

Η μια βεβαιότητα ισχυρίζεται ότι η αποτελεσματική ικανοποίηση των ανθρώπινων αναγκών είναι δουλειά της ιδιωτικής επιχείρησης και της αυτορρυθμιζόμενης αγοράς, οπλισμένης με το αόρατο σιδερένιο χέρι του Άνταμ Σμιθ. Εδώ έχουμε τον έλεγχο της φύσης με την επιβολή του Κεφαλαίου επί  της Εργασίας.

​

Η άλλη βεβαιότητα ισχυρίζεται ότι οι άνθρωποι μπορούν να ζουν καλά όταν η παραγωγή των αγαθών γίνεται με τον έλεγχο της φύσης από την ίδια την Εργασία στο πλαίσιο μιας κεντρικά προγραμματισμένης οικονομικής και κοινωνικής δραστηριότητας. 

​

Δυστυχώς, οποιαδήποτε άλλη προσέγγιση συνθλίβεται στις μυλόπετρες του ανταγωνισμού αυτών των βεβαιοτήτων. Τι κι αν η πρόσφατη ιστορία γεμίζει ατέλειωτες σελίδες με τις κρίσεις του καπιταλισμού, τους αιματηρούς πολέμους, την αδικία, την ανισότητα, τη φτώχεια και την ανεργία. Τι κι αν ορισμένες εκδοχές του συνεπούς μαρξισμού κατέληξαν είτε απλώς στη διοίκηση του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής  είτε στο χρονοντούλαπο της λήθης.

​

Μιλώντας λοιπόν για κάτι Κ.ΑΛ.Ο., την Κοινωνική και Αλληλέγγυα Οικονομία, διαπιστώνει κανείς ότι κάποιες επιφυλάξεις της Ν.Δ. όπως και η κριτική του ΚΚΕ επί του σχετικού νομοσχεδίου που ψηφίστηκε πρόσφατα στη Βουλή, έχουν αφετηρία τέτοιου είδους βεβαιότητες. 

​

Αλλά, φυσικά, ούτε περί κολχόζ πρόκειται ούτε για ιδεολογικό φροντιστήριο περί καπιταλισμού.

 

Μπορεί την Κ.ΑΛ.Ο. να την υιοθετεί και να την προτείνει ο ΟΟΣΑ. Μπορεί να μην ενοχλείται ο καπιταλισμός στις ΗΠΑ, τον Καναδά, την Ισπανία ή την Ιταλία. Γιατί όντως και το ΑΕΠ «ανεβάζουν» και αντιμετωπίζουν ορισμένα κοινωνικά προβλήματα.

​

Δεν παύει όμως αδικαίωτες οικονομικά και κοινωνικά ανθρώπινες υπάρξεις, να έχουν μια απασχόληση, να έχουν ένα κομμάτι ψωμί, να φτιάχνουν τις δικές τους μικρές κοινότητες, να βρίσκουν ένα νόημα και έναν σκοπό μέσα από εθελοντικές συλλογικές δραστηριότητες.

​

Και εδώ, καλόπιστα θα ρωτούσε κάποιος: γιατί να μην είναι αυτό ένα καλό φροντιστήριο για το σοσιαλισμό; Και γιατί να μη δοθούν όλες οι δυνατότητες, όλες οι ευκαιρίες να γίνει η κοινωνική οικονομία, κάποια στιγμή, ο κυρίαρχος τρόπος παραγωγής;

​

Αντί λοιπόν ο πολιτικός λόγος να ανακυκλώνει τα στερεότυπα, θα ήταν ίσως καλλίτερο να αναμετρηθεί με προβλήματα όπως η φύση του ανθρώπου σήμερα, οι ανάγκες του, οι δυνατότητες μετασχηματισμού της κοινωνίας,  ο τερματισμός όλων των μορφών της βίας,  η επιβεβαίωση των αξιών της ελευθερίας, της ισότητας και της δικαιοσύνης.

​

Στο πλαίσιο μιας μικτής οικονομίας, τίποτε δεν  απαγορεύει τη συνύπαρξη δημόσιου, ιδιωτικού και κοινωνικού. Και τίποτε δεν αποκλείει την ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων και την ιχνηλάτηση ενός άλλου τρόπου παραγωγής. 

​

Χωρίς καμιά αυταπάτη ότι είναι εύκολες τέτοιες εναλλακτικές πρωτοβουλίες, σίγουρα  αξίζει τον κόπο να δοκιμαστεί ο «υποκειμενικός παράγοντας» ως προς τη δυνατότητά του να ωριμάζει, να δίνει ουσιαστικό περιεχόμενο στις κοινωνικές σχέσεις στο πεδίο της παραγωγής και τελικά να υπερβαίνει τους καταναγκασμούς της βίας και της χειραγώγησης.

​

Μια συμφωνία σε αυτό το επίπεδο, θα ήταν μια θαυμάσια συμφωνία. Γιατί θα μετατοπίζονταν το πεδίο της αντιπαράθεσης σε μια πιο δημιουργική κατεύθυνση. Γιατί θα μπορούσε να ενσωματωθεί η ιδέα της αποτελεσματικότητας στην προστιθέμενη αξία της συλλογικότητας και της κοινωνικής απελευθέρωσης.

​

Το ΚΑΛΟ, όπως εύστοχα ονομάστηκε το νομοσχέδιο, επανατοποθετεί το πλαίσιο του 2011 σε πιο στέρεες βάσεις, έχοντας λάβει υπόψη του τις ατέλειες και τα σχετικά πενιχρά αποτελέσματα από την εφαρμογή του. Μακάρι η υπερψήφισή του να συντελέσει στην επιδίωξη του ΚΑΛΛΙΤΕΡΟΥ.